 |
| AMAZON,MÖ.470 VAZO |
PANTALON
Tarih boyunca Türkler ata binen hatta hayatı at üzerinde geçiren insanlardı. Onlar için çalılara, taşlara, soğuğa ve uzun at yolculuklarına dayanıklı giysiler gerekliydi. Türkler de, Araplar ve Çinlilerde olduğu gibi ata entari ile binemezlerdi. Bu nedenle, ata binmede karşılaşabilecekleri sürtünme ve bacaklarda yara açılması gibi tehlikelerden korunmak için kalın pantolon ve çizme giymek zorunda kalmışlardır. Uzun at yolculuklarına çıkacak olan kişiler özellikle deri pantolonlar kullanmışlardır (Ögel, 1991)
Türklerin üzerine kaftan giymelerinden dolayı pantolonlar pek çok kaynakta iç giyim olarak ele alınmıştır (Ögel, 1978).
M.Ö. 1. yüzyıl başlarında Rusya’da Baykal gölü kıyısında Urga’da ve Noyun Ulu’da Hunlara ait elde edilen buluntularda insan başlıkları ve pantolonlar bulunmuştur. M.S. II. ve IV. yüzyılda ilk Hun Türklerine ait kadın ve erkek mumyalarının üzerinde ipek kumaşlar ve deri pantolonlar bulunmuştur (Ögel, 1978).
Kaşgarlı Mahmut tarafından 11. yüzyılda yazılan Divan-ı lügat-it Türk adlı eser 8. yüzyıldan kalma Göktürk yazıtları, eski Uygur duvar resimleri ve Macar II. Rasonyi’nin “Tarihte Türklük” adlı eseri pantolon, çizme, cepken, yelek, kemer, üç etek, ceket ve gömlek gibi giyim eşyalarının ilk kez Türkler tarafından giyildiğini ve Orta Asya’dan dünyaya yayıldığını göstermektedir (Gülensoy, 2001).
Şalvar ve pantolon “savaşçı kavimler”de kişilerin ata binmek için geliştirdikleri bir giysi çeşidi olarak “Hunlar” tarafından bulunmuştur (Ögel, 1991).
Rahat ata binmek için Bizans, Roma ve Çinliler entari giyerlerken, Türkler “üm” adını verdikleri günümüzde süvarilerin kullandığı, paçaları dar, üstü biraz daha geniş olan pantolonu kullanmışlardır (Zık, 2002).
Çin’de atlı birliklerin kurulmaya başlanması ile pantolon giyme zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Türklerin komşusu olan Moğollarda pantolon giyilmiştir (Ayhan 2002).
Uygurlar da binek tipi şalvar giyerlerdi . At üzerinde uzun bir yolculuğa çıkmak isteyen Kazaklar “şalbar” dedikleri geniş bir seyahat pantolonu giyerlerdi. Kazakların giydikleri pantolonları kaftanların bütün eteklerini içine alacak kadar geniştir. Bu pantolonlar yumuşak deriden yapılmış ve sarıya boyanmıştır. Zengin kesimde bu deri pantolonlar örgülerle dış yüzeyden süslenmiştir. Ziraatçi olan Tarancı Türkleri de ketenden yapılmış ince ve geniş şalvarlar giyerlerdi. Demir çağına ait Türk mezarlarındaki bulgularda daha çok “paçaları dar” pantolonlara rastlanmıştır. Bu pantolonlarda ayrıca “paça bağları” da görülmüştür.
Orhun kurganlarından çıkan bu pantolon örnekleri Şekil 2’de görülmektedir (Ayhan, 2000). (RESİM pdf bölümünde)
Hunlardan sonra Göktürklerde elbisenin altına pantolon giymişlerdir. Pantolonlar kürklerle süslüdür. Türk tarihinde toplumsal yaşam ve özellikle çeşitli dönem giyimleriyle ilgili bilgiye çok az rastlanmaktadır.
Orta Asya step ulusu olarak Türklerin Batı dünyasına taşıyıp benimsettikleri pantolon adını alan altlıklar yalnız Türk giyim tarihi açısından değil, dünya giyim tarihi açısından da olağanüstü öneme sahiptir.
Giyim tarihi ve kültürü ile ilgili tüm yayınlarda klişe bir ifade şeklinde pantolonun 4. yüzyılda Doğu’dan gelen “Barbarlar” tarafından Avrupa’ya yayıldığı ifadesi yer almaktadır.
Topçuoğlu’nun da belirttiği gibi “işlevsel, akılcı ve ergonomik bir giysi olan (at binmek için özellikle) pantolon ya da şalvar giyen kavimlerin “barbar” olarak nitelendirilmesi akılcılığı ilke edinen Avrupa modernleşmesinin çelişkilerinden biridir.!
Fatma Ayan
Sanat ve Tasarım Fakültesi, Moda Tasarımı Bölümü Öğretim Üyesi
 |
| PAZIRIK HALISI MÖ.4.3.yy / PANTALONLU ATLILAR |
 |
| İSKİT / SAKA - PANTALON- PERSOPOLİS'TEN |
 |
| İSKİT / PANTALON |
PANTALONLU İSKİTLER/KİMMERLER/HUNLAR.
AMAZONLAR İSKİTLER VE KİMMERLER İLE AKRABA.
PANTALONUN TÜRK TOPLUMLARINDA ORTAYA ÇIKTIĞI KABUL EDİLİYOR.
LAKİN,
"MEDENİYETSİZ" TÜRKLER! , ONU BİLE İCAT ETMİŞLER!
***
