PROMETHEUS: ATATÜRK'ÜN MAL VARLIĞINI DEVLETE BIRAKTIĞINA DAİR TBMM TUTANAKLARI

1- Reisicumhur Atatürk'ün tasarruflarında bulunan bütün çiftliklerini Hazineye ihda buyurduklarına dair Başvekalet tezkeresi.

Büyük Millet Meclisi Yüksek Reisliğine

Reisicumhur Atatürk, tasarruflarında bulunan çiftliklerini Hazineye ihda buyurduklarını, melfuf tezkere ile tebliğ buyurmuşlardır. Devletin ziraat politikasında ve memleketin zirai inkişafında mühim amil olacak kıymet ve ehemmiyette olan bu alicenabane hareketi şükran ile Yüksek Meclisin ...rttılama (anlaşılmıyor-SB) arzederim.

12 - VI - 1937
Başvekil İsmet İnönü

T.C. Riyaseti

Başvekalete

Malum olduğu üzere , ziraat ve zirai iktisad sahasında fenni ve ameli tecrübeler yapmak maksadile muhtelif zamanlarda memleketin muhtelif mıntıkalarında müteaddid çiftlikler tesis etmiştim.

13 sene devam eden çetin çalışmaları esnasında faaliyetlerini ; bulundukları iklimin yetiştirdiği her çeşid mahsulattan başka her nevi ziraat sanatlerine de teşmil eden bu müesseseler ilk senelerde başlayan bütün kazançlarımı inkişaflarıma sarfederek büyük, küçük müteaddid fabrika ve imalathaneler tesis etmişler , bütün ziraat makine ve aletlerini yerinde ve faydalı şekilde kullanarak bunların hepsini tamir ve mühim bir kısmını yeniden imal edecek tesisat vücude getirmişlerdir.

Yerli ve yabancı bir çok hayvan ırklarıı üzerinde çift ve mahsul bakımından tetkikler neticesinde bunların muhite en elverişli ve verimli olanlarını tesbit etmişler , kooperatif teşkili suretile veya ayni mahiyette başka suretlerle civar köylerle beraber faydalı şekilde çalışmışlar , bir taraftan da iç ve dış piyasalarla daima ve sıkı temaslar bulunmak suretile faaliyetlerini ve istihsallerini bunların isteklerine uydurmuşlar ve bu gün her bakımdan verimli olgun ve çok kıymetli birer varlık haline gelmişlerdir.

Çiftliklerin ,yerine göre arazi, ıslah ve tanzim etmek, muhitlerini güzelleştirmek i halka gezecek, eğlenecek ve dinlenecek sıhhi yerler, hizlesiz ve nefis gıda maddeleri temin eylemek , bazı yerlerde ihtikarla fiili ve muvaffakiyetli mücadelede bulunmak gibi hizmetleri de zikre şayandır.

Bünyelerinin metanetini ve muvaffakiyetlerinin temelini teşkil eden geniş çalışma ve ticari esaslar dahilinde idare edildikleri ve memleketin diğer mıntıkalarında da mümasilleri tesis edildiği takdirde tecrübelerini müsbet iş sahasından alan bu müesseselerin ziraat usullerini düzeltme, isthsalatı arttırma ve köyleri kalıkındırma yolunda Devletçe alnınan ve alınacak olan tedbirlerin hüsnü intihab ve inkişafma çok müsaid birer amil ve mesned olacaklarına kani bulunuyorum ve bu kanaatle tasarrufum altındaki bu çiftlikleri, bütün tesisat hayvanat ve demirbaşlarıle beraber Hazineye hediye ediyorum.

Çiftliklerin arazisi ile tesisat ve demirbaşlarını mücmel olarak gösteren bir liste ilişiktir.

Muktazi kanuni muamelesinin yapılmasını dilerim.

K.Atatürk

Orman Çiftliği

Ankara'da Orman , Yağmurbaba, Balgat, Macun, Güvercinlik, Tahar ,Etimesut, Çakırlar çiftliklerinden vücud bulmuş Orman Çiftliği.
Yalova Millet ve Baltacı çiftlikleri
Silifkede Tekir ve Şövalye çiftlikleri
Dörtyolda Portakal bahçesi ile Karabasamak çiftliği
Tarsusta Piloğlu çiftliği....

I) Bunlarda mevcud arazi :

A) 582 dönüm çeşitli meyve bahçeleri

700 dönüm fidanlıklar. (Buralarda meyveli ve meyvesiz muhtelif yaşlarda ve çeşitlerde 650.000 fidan vardır)

C) 400 dönüm Amerika asma fidanlığı; (Burada 560.000 kök bağ çubuğu vardır)

D) 220 dönüm bağ (Burada 88.000 aded bağ omcası vardır)

E) 220 dönüm 6600 ağaçlı zeytinlik

H) 17 dönüm 1654 ağaçlı portakallık

I) 15 dönüm Kuşkonmazlık

K) 100 dönüm Park ve bahçe

L) 2650 dönüm çayır ve yoncalık

M) 1450 dönüm yeni tesis edilmiş orman

N) 148.000 dönüm kabili ziraat arazi ve meralar.

154729 dönüm arazi

II) Bina ve tesisat:

A) 45 aded büyük ve küçük idare binası ve ikametgah bütün mefruşat ve demirbaşlarile beraber.

7 aded 15.000 baş koyunluk ağıl

C) 6 aded Aydos ve Toros yaylalarında tesis edilen mandralar

D) 8 aded at ve sığırlara mahsus ahır

E) 7 aded umumi ambar

F) 4 aded samanlık ve otluk

H) 6 aded hangar ve sundurma

İ) 4 aded lokanta, gazino ve eğlence yerleri, Lunapark

K) 2 aded çeşitli imalar yapan furun

L) 2 aded çiçek ve yezyinat nebati yetiştirmeye mahsus ser.

51 yekun bina

III) Fabrika ve imalathaneler:

A) Bira fabrikası : Senede 7000 hektolitre çeşitli bira yapacak kabiliyette ,bütün müştemilatile ve bütün işletme levazımı ve mütedavil kıymetlerle beraber

Malt fabrikası : Senede 7000 hektolitre biraya kafi gelebilecek miktarda mal imaline kabiliyetli bütün müstemilatı ve işletme levazmile beraber.

C) Buz fabrikası: Günde 4 ton buz yapma kabiliyetinde bütün müstemilatı ve işletme levazmile beraber.

D) Soda ve gazoz fabrikası: Günde 3000 şişe soda ve gazoz yapmak kabiliyetinde bütün müştemilatı ve mütedavil kıymetlerile beraber.

E) Deri fabrikası: Senede 14000 çeşitli deri imaline elverişli bütün müştemilatı ve mütedavil kıymeetlerile beraber.

F) Ziraat aletleri ve demir fabrikası:

H) Biri Ankara'da , diğeri Yalova'da olmak üzere iki modern süt fabrikası. Her ikisi günde ayrı ayrı 15000 litre pastorize süt ve 1000 kilo tereyağ işlemek kabiliyetindedir. Bunlar da bütün müştemilatı ve işletme levazımı ve mütedavil kıymetlerile beraber.

İ) Biri Ankara'da , diğeri Yalova'da iki vasi yoğurt imalathanesi

K) Şarab imalathanesi: Yılda 80000 litre imaline elverişli bütün müştemilat ve mütedavil kıymetlerile beraber.

L) İki taşlı, elektrikle işler bir değirmen, bütün müştemilatı ve mütedavil kıymetlerile beraber.

M) İstanbul'da bulunan bir çeltik fabrikasının % 40 hissesi

N) Biri Orman çiftliğinin biri Tekir çiftliğinin olmak üzere her biri 15000 ner kilo kaşar, 1000 teneke beyaz peynir, 6000 teneke tuzlu yağ yapmağa elverişli iki imalathane, bütün işletme levazmatile beraber.

IV) Umumi tesisat:

A) biri Ankara'da diğeri Yalova'da kurulu iki tavuk çiftliği

Yalovadaki çiftliklerde iki husisi iskele ve liman tesisatı

C) Üçü Ankara'da ve ikisi İstanbul'da beş satış mağazasının bütün tesisat ve demirbaşları.

D) Orman çiftliğinde: Hususi sulama tesisatı , kanalizasyon, telefon tesisatı, elektrik tesisatı, küçük beton köprüler, hususi yollar, içme su tevzita şubesi.

Yalova çiftliğinde: Hususi su tesisatı, telefon tesisatı, elektrik tesisatı, küçük beton köprüler ve yollar.

Silifke Tekir çiftliğinde: Hususi sulama tesisatı ve beton köprüler

E) Orman çiftliğinde kurulu çiftlik müzesi ve ufak mikyasta hayvanat bahçesi tesisatı. Bunların işletme levazımı ve bütün demirbaşları.

V) Canlı umumi demirbaş
A) 13100 baş koyun (Kıvırcık, Merinos, Karagül, Karaman ırklarıile bunların melezleri)

443 baş Sığır (Simental, Hollanda, Kırım Jersey, Görensey, Halep, yerli ırklarıile bunların melezleri, yan, üretilen Orman ve Tekir cinsleri)

C) 69 baş İngiliz, Arab, Macar, Yerli ve bunların melezleri koşum ve binek atları. 58 çoban merkebi

D) 2450 baş Tavuk (Legorn, Fodayland ve yerli ırkları)

VI) Umumi cansız demirbaş:
A) 16 aded traktör , 13 harman ve biçer döver makinesi ve bilcümle ziraat işlerini görmekte bulunan zirai alat ve edevatın tamamı.

35 tonluk bir aded deniz motoru (Yalova çiftliğinde)

C) 5 aded çiftliklerin nakliye işlerinde çalıştırılan kamyon ve kamyonet.

D) 2 aded çiftliklerin umumi servislerinde çalıştırılan binek otomobil.

E) 19 aded çiftliklerin umumi servislerinde çalıştırılan binek ve yük arabası.

BAŞVEKİL İSMET İNÖNÜ

Muhterem arkadaşlar ;

Şimdi büyük sevinç ve heyecanla dinlediğimiz Atatürk'ün teberrüü yüksek kıymeti üzerinde ehemmiyetle durulacak çok mühim bir hadisedir. yüksek heyetinizin ve bütün memleketin dikkatini celbedecektir ki Hazineye intikal etmekte olan bu çiftlikler değeri milyonlar ifade eden bir servet halindedir. Bu çiftlikleri Atatürk senelerden beri şahsi tasarrufu ve bilhassa şahsi emeğile vücude getirmiştir.

Anadolu ortasında herkesin buradan nasıl bir mamure çıkacağına bedbin bir nazarla baktığı bir sırada bütün memleket gibi Anadolu ortasında da ilimle ve çalışma ile büyük mamure ve vatandaşlar için büyük servet temin olunabileceğine şahsan misal vermek hevesi senelerden beri kendisini işgal etmekte idi.

Çiftliklerin maddeten olan yüksek kıymetleri ancak bu kanaatile ve şahsi çalışma ile temin edilmiştir.

Bu eserler meydana çıktıktan sonra atatürk bunların maddi kıymetlerini bir lahza bakmaksızın onları kamilen Devletin istifadesine terketmesi, bütün vatandaşların bu nokta üzerinde dikkat ve şükranlarını celbetmeğe layik görülecektir. (Şiddetli alkışlar, Yaşasın sesleri)

Atatürk her türlü şahsi menfaatlerin, kendi şahsına teveccüh edecek her türlü faydaların daima üstünde kalmış ve daima üstünde kalacak olan milli varlıktır. (Bravo sesleri şiddetli alkışları)

Bu anlayışma Yüksek Meclisin ve bütün memleketin iştirak edeceğine asla tereddüd etmiyorum (alkışlar)

Arkadaşlar ; Atatürk'ün bu eserleri vücude getirdikten sonra bunları Hazineye hiç bir bedelsiz ve karşılıksız terketmesinde esaslı büyük ve siyazi bir ideali vardır. Milli mücadelenin ilk gününden beri bu memleketin kudretini ve servetini köylülerimizin kalkınmasında zengin ve müreffeh olmalarında gördü. (alkışlar)

Memleketin vesait ve menabii gayet dar olduğu zamana-larda köylüyü : Milletimizin içtimai kütleleri içinde bilhassa dikkate alınacak , onun işlerile bilhassa uğraşılacak bir mevzu olarak millete ifade etti. İlk günden beri Atatürk bu istikamette yürütmektedir.

Dikkat buyurursanız bu gün köylülerimizin ve çiftliklerimizin vergi vermek hususunda bulundukları vaziyet, diğer bütün içtimai kütlelerden daha müsaid bir haldedir. En ağır vergiler içinde bulunan köylü ilk günden beri en ağırından başlayarak bu güne kadar mğtemadiyen külfetini azaltmaktadır.

Bu hal Hükğmet üzerinde Atatürk'ün hiç şaşmayan siyasi bir istikamet gibi mütemadi çalışmasının ve tesir etmesinin bir neticesidir.

Bu istikamette yürüyoruz. Bu gün de Atatürk'ün kani olduğu esaslı bir siyaset itikadı şudur. Bu memleketin kudretinin ve servetinin artması için köylünün vaziyetinin ve iktisadi varlığının yükselmesi lazımdır.

Tevessül ettiğimiz bütün içtimai ve endüstriyel tedbirlerin en yüksek sermayelerini vermesi memleketin köylüsünde ve ziraatında elde edeceğimiz neticelere bağlıdır.

Bunun için bir kaç seneden beri köylülün bu günkü çalışmasında daha çok semere elde etmesi için, köylünün daha çok kıymetli ve daha yeni vasıtarla istihsalatını kuvvetlendirmesi ve genişletilebilmesi için Büyük Millet Meclisi ve Cunhuriyet Hükümetleri tedbir aramakta, kabili tatbik olacak vasıta ve tedbirleri köylüye yaymak işini takib etmektedirler.

Atatürk bu mücadelenin başındadır. Onu takib etmekte çok dikkatliyiz. Atatürk, siyasetin memleket için büyük faydalar getireceğine kati olarak kanidir.

Düşündü ki, bu çiftlikler Hükümetin yeni ziraatı köylüye öğretmesi için, çok kıymetli saha ve vasıta olacaklardır. Hakikat budur.

Memleketimizin muhtelif iklimlerinde çetin ve verimsiz şartlar latında iyi neticeler ve iyi mahsuller alamayacağı fikrine karşı Atatürk bunları vücuda getirmiştir.

Hepimiz bunların her vesile ile görüyoruz, bunlar Ziraat vekaletinin gerek ziratta ve gerek ziraatın endüstrisinde ve bu türlü terbiye ve yetiştirme sahalarında girişeceği tecrübeler için kuvvetli mesned olacaktır.

Hükümet huzurunuzda ve millet huzurunda bu çiftliklerin bedelsiz ve her türlü şartsız Hazineye terk olunmasındaki yüksek kıymeti tebrüz ettirmekte hakiki bir sevinç duymaktadır.

Hükümet çiftlikleri alırken bunların iyi halde muhafazasını daha ziyade inkişafının temin edilmesini ve memlekete gerek tevrübeleri yaymakta ve gerek esaslı ve faideli unsur olmasında çok dikkatli bulunacaktır.

Atatürk'ün çiftçilerimizin refahında ve ziraatin inkişafında şimdiye kadar takib ettiği, şimdiye kadar ibzal ettiği alakayı bundan sonra da muhafaza edeceğine kani oluşumuz bizim muvaffakiyete itimadımız vardır. Biz Ziraat vekaletinde takib olunacak yeni usulün ve yeni faaliyetlerin ana hatlarını izah ettik. ziraat vekaleti tabirlerini daha etraflı bir surette hazırlayarak bir program halinde Atatürk'ün yüksek tasvibine arzedilmek ve tensibile tatbik etmeğe çalışacaktır.

bu çiftlikleri Atatürk Cumhuriyet Halk fırkasının malı olarak saklıyordu. Şimdi Hazineye terketmesi bir defa çiftliklerin köylüler için bir mekteb, teşvik edici bir vasıta halinde kullanması Devlet elinde ameli noktai nazardan daha kolay ve daha mümkün olacağını ümid etmesindendir.

İkincisi : Cumhuriyet Halk fırkasının bu gün memlekette faaliyeti Hükümetten ayrı vir siyasi teşekkül olmaktan çıkmış. Hükümetle mümteziç milletin ve Devletin müşterek bir müessesesi haline girmiş olmasındadır. Bununla Atatürk devleti fırkasını fark etmiyerek fırkaya aid olan, fırkaya aid olması düşünülmüş olan malların Hazineye ihdasında ayrıca bir ali cenaplık göstermiştir ki, bu da mensub olmakla müftehir olduğumuz C.H.Partisinin bütün efradı için ancak haz, şeref, sevinç verecektir. (alkışlar)

Atatürk bize bir defa daha kendi huzur ve rahatının, vatandaşlarının refahında olduğunu söylüyor.

Atürk bize bir defa daha kendi şanıı şerefinin vatanının şan ve şerefinde ve kudretinde olduğunu gösteriyor.

Arkadaşlar , milletin karşısında sizin Yüksek hissiyatınıza tercüman olarak biz de söylüyoruz ki , Atatürk bizim en kıymetli hazinemizdir, onun şan ve şerefini, biz vatanın kudreti ve şerefini , biz vatanın ve aşnu şerefi sayıyoruz. (Bravo sesleri sürekli alkışlar )